Inclusief is misschien niet het allereerste woord waar je aan denkt als het gaat over Zwarte Cross. Toch spant het festival zich bovengemiddeld in om het feest in de Achterhoek een plek voor iedereen te laten zijn. Wij gingen in gesprek met Jelle Spexgoor, die zich binnen de organisatie hard maakt om het festival voor iedereen toegankelijk te maken: “We willen vooral alle smaken representeren die er zijn en wegblijven bij hokjes.“
Rollywood
“We willen dat de Zwarte Cross een plek is waar iedereen zich veilig en welkom voelt”, vertelt Jelle. “Dat betekent ook dat we zorgen dat mensen die beperkt zijn vanwege fysieke of andere medische uitdagingen volledig mee kunnen draaien in het festival. In 2019 zijn we begonnen met Miva Las Vegas, dat is nu omgedoopt tot Rollywood. Dat is een volledig verzorgd kampeerhotel waar dit jaar honderd gasten op enig moment in het weekend verblijven. Daar hebben we eigenlijk alles: aangepaste douches, en toiletten, maar ook dertig medici en verplegers die aanwezig zijn om mensen te ondersteunen.”
Met het nieuwe hoofdpodium is al direct duidelijk dat rolstoelgebruikers dit jaar een flinke upgrade krijgen. “Mensen hebben daar echt front row seats voor het hoofdpodium. Eerder zat het rolstoeldeck midden op het veld, maar dat werkte eigenlijk aan twee kanten beperkend. Achter het deck kon geen publiek staan en de rolstoelgebruikers zaten juist relatief ver van het podium. Hoe het nu is met een deck geïntegreerd in het hoofdpodium, dat is echt te gek”, zegt Jelle.
Om het enorme festivalterrein van de Zwarte Cross toegankelijk te maken zijn er rolstoeltaxi’s aanwezig om iedereen te brengen naar waar ze naartoe willen. De organisatie gaat nog een stapje verder qua voorzieningen voor mensen met een fysieke beperking: “Mensen in een rolstoel kunnen onderdeel worden van een crossteam, dan kunnen ze achterop op de wagen worden ingesnoerd en kunnen ze mee crossen”, vertelt Jelle. Volgens hem komt het simpelweg neer op boerenverstand: gewoon nadenken wat werkt. “Een team dat zich had aangemeld wilde een crosswagen bouwen voor mensen met een beperking. Dit team hebben we in contact gebracht met mensen van Rollywood. Er is een steiger gebouwd waar mensen met een rolstoel op kunnen rijden, jeep er tegenaan, mensen op de wagen, vastsnoeren en rijden. Helm op en gaan.”
Kom d’r Uut
Op het dorpsplein bevindt zich naast literair café het Ezelsoor en het Open Podium ook Gaycafé de Kast. Het is het populairste café van allemaal, want er staat steevast een rij voor de ingang. Dragkunst gecombineerd met het ‘høken’ van een Achterhoeks feestcafé: iets wat je niet zo vaak samen ziet, maar op Zwarte Cross gaat het hand in hand.
Het begon allemaal tien jaar geleden met de Roze Cross, om de positie van LHBTI’ers op het platteland te verbeteren. Onderdeel daarvan was Gaycafé de Kast, die dus nooit meer van het stadsplein is verdwenen. Ter ere daarvan werd een speciale editie van het crosshirt ontworpen, met de slogan ‘gay doen is beter dan winnen’.
Om te voorkomen de plank mis te slaan, of erger, anderen te kwetsen, wordt beroep gedaan op mensen uit de community om de programmering tot stand te laten komen. “De ideeën komen vanuit mensen uit de scene, wij moeten dat niet willen invullen”, zegt Jelle. Zwarte Cross waagt de dans op het dunne koord tussen een vette knipoog en iets in het belachelijke trekken. Dat betekent niet dat ze daar nooit vanaf vallen. Zo werd in 2019 nog een omstreden bordje en zeil verwijderd door het festival. “Door het gesprek aan te gaan krijgen we inzicht in onze blinde vlekken”, vertelt Jelle. “Het uitgangspunt daarbij blijft: het mag wel schuren, maar het mag geen pijn doen.”
Programmering
Het gaycafé is onderdeel van het gigantische aanbod op de Zwarte Cross. Volgens Jelle is de diverse programmering juist wat Zwarte Cross zo mooi maakt. En wat mooi is, krijgt een podium. Zo staat de Syrische operazanger Awn Maarof, die in de Megatent de levendenherdenking opende, ’s avonds weer op het hoofdpodium samen met Hans Klok en Armin van Buuren voor de openingsshow van het festival. Maarof staat in de schijnwerpers, maar Zwarte Cross pronkt zelf niet met hun aandacht voor inclusiviteit. “Er zit een verschil tussen zeggen dat je dingen doet en die dingen gewoon doen”, zegt Jelle. “We hoeven het niet van de daken te schreeuwen, maar doen het gewoon. Het is niet dat we doelbewust op zoek gaan naar iedereen een smaak bieden. Maar we stappen er gewoon open in en pakken wat mooi is, en overal valt wat moois te halen.” En zo wordt de Zwarte Cross vanzelf een allesdekkend geheel. “De extremen maken dat het Zwarte Cross is. Het gaat alle kanten op en dat maakt dat het allemaal normaal is.”
De uitwerking van verschillende podia en decorstukken wordt uitbesteed aan clubs en verenigingen. Ook wordt regelmatig voor ideeën, programmering en aankleding samengewerkt met mensen uit de desbetreffende scene. Slim, maar vooral logisch, vindt Jelle. “Dat zijn de mensen die er verstand van hebben. Zo is Pieter Both, de zanger van reaggaeband Beef, programmeur van de reggaeweide. Op die manier krijgen we het beste programma.”
Doe alsof je thuis bent
De Zwarte Cross prijst haar bezoekers om hun ‘noaberschap’. De sfeer op het festival is prettig en gemoedelijk. Elk akkefietje dat dreigt te ontstaan kan gemakkelijk in de kiem worden gesmoord door een rondje bier.
Maar een zekere hoeveelheid drank in de man vergroot ook de kans op gedoe. Eerder lanceerde Zwarte Cross al de ‘Hufters Blief Thuus!’-campagne. Vorig jaar veranderde dat in ‘Doe alsof je thuis bent’. Hiermee roept de organisatie bezoekers op om de heilige weilanden van het festival te behandelen als ware hun eigen achtertuin en dus niks te doen wat ze thuis ook niet zouden doen.
Op de FAQ van de website staat de volgende vraag: ‘Ik ben een extreem-rechtse fascist, heb 0 humor of ben een boer die alleen ladderzat met bier wil gooien en dingen wil afbreken. Mag ik naar de Zwarte Cross?’ Het antwoord van de organisatie is glashelder: ‘Beter van niet. Je past niet bij ons open-minded gedachtegoed, zal de flauwe en sarcastische grappen op ons festivalterrein niet snappen en bent onbekend met Achterhoeks ‘noaberschap’. We zijn een inclusief festival, gaan normaal met elkaar en elkaars spullen om en lachen graag samen met elkaar terwijl we er een fijn koud biertje bij drinken. Vandalisme en onzedelijk gedrag worden ook streng aangepakt op ons festival.’
Bezoekers die tijdens het festival toch te maken krijgen met ontoelaatbaar gedrag en daarover in gesprek willen, kunnen terecht bij de Infostand op het festivalterrein en het Gemeentehuis op de Camping. Wie op een ander moment in contact wil komen met de organisatie om ervaringen te delen over ontoelaatbaar gedrag, kan altijd mailen naar [email protected].
Zwarte Cross 2024
