Hoe veel het ook over China gaat in het nieuws, veel weten we er nog altijd niet over. Dat geldt helemaal als het gaat om live muziek. Misschien komt het door de taalbarrière of een verschil in internetgebruik, maar je moet goed zoeken als je naar een festival in Beijing of Shanghai zou willen. Je hoort aan deze kant van de Euraziatische landmassa eigenlijk zelden over pop- en rockevenementen aan de andere kant van het continent. We werpen een blik op hoe het festivallandschap van China er uit ziet.
Festivals begonnen in China later en om andere redenen dan in Europa. De eerste golf aan festivals vond er halverwege de zeroes plaats. Amerikaanse en Europese platenmaatschappijen zagen de verkoopcijfers van cd’s steeds verder in de grond zakken en wilden dit compenseren door het live circuit uit te breiden. Tegelijkertijd versoepelde toenmalig president Hu Jintao de regelgeving rondom Westerse import – met een schuin oog op de Olympische Spelen in Beijing in 2008. De import van Westerse muziek incluis. Het Beijing Pop Festival, MIDI, Modern Sky Festival en andere grote pop- en rockevenementen werden toen voor het eerst georganiseerd. Op de planken stonden die eerste jaren onder andere The Wombats, Yeah Yeah Yeahs en Linkin Park.
Björk als keerpunt
Maar de jaren daarna veranderde er het een en ander. Na de Spelen werd het importbeleid van het Chinese bestuur weer strenger. Het is lastig om te bevestigen, maar de importbeperkingen van 2009 en toename van binnenlandse acts op de podia kunnen mogelijk niet los worden gezien van een incident rondom Björk. De IJslandse zangeres toonde een jaar eerder sympathie voor de Tibetaanse onafhankelijkheidsbeweging tijdens een show in Shanghai. Dat schoot de Chinese regering in het verkeerde keelgat.
Sindsdien wordt elke artiest die in China wil optreden nog strenger gescreend dan voorheen. Er wordt dan bijvoorbeeld gekeken naar songteksten en of er op social media geen gevoelige uitspraken staan. Het heeft ertoe geleid dat het nog lastiger is voor Westerse artiesten om China in te komen. Vergunningen worden eerder gegeven aan binnenlandse acts. Dat komt enerzijds omdat zij meer feeling hebben met hun eigen regering, en daardoor beter snappen wat ze wel of niet kunnen maken tijdens een optreden. Daarnaast hebben internationale artiesten een connectie met de Chinese muziekindustrie nodig om voor een dergelijke vergunning te kunnen lobbyen. Bands uit China hebben deze connecties al en hebben daarmee een aanzienlijk thuisvoordeel.
Door deze ontwikkelingen werd het voor internationale bands vrijwel onmogelijk om in China op de affiche terecht te komen. Binnenlandse acts konden van het publiek op even veel, zo niet dan zelfs meer enthousiasme rekenen dus organisaties zien het ook niet als noodzakelijk om de beste nieuwe Britse, Nederlandse of Amerikaanse act binnen te slepen. De focus op Chinese acts is er tot op de dag van vandaag en geldt als één van de grootste verschillen tussen de Chinese en Westerse festivals. Toch zijn er een aantal festivals die er qua internationale allure tussenuit springen, waaronder: het Strawberry Festival.
Strawberry Festival
Het grootste festival in China is momenteel het Strawberry Festival. Het is ontstaan uit het eerder genoemde ‘Modern Sky’ en wordt ook nog steeds door dat bedrijf wordt georganiseerd. Strawberry vindt niet meer (zoals Modern Sky) plaats in één weekend, maar is een reeks aan evenementen in onder andere Bejing, Shanghai, Kunming en Hainan. In totaal zijn alle edities goed voor zo’n 400.000 bezoekers, een kleine 0.03% van de totale Chinese bevolking. Acts als Alt-J, Disclosure en Charli XCX stonden recent op de line-up van Shanghai en Beijing.
Strawberry is een festival zoals we die kennen: ongeveer vijf podia inclusief een podium voor nieuw talent, bier sponsoren, hippe festival outfits en gele, blauwe of roze poncho’s als het regent. Dat klinkt weinig verschillend van wat we hier gewend zijn. George van Wetering, een Amsterdamse songwriter, tourmanager en een van de weinige Nederlanders die via Modern Sky muziek in China heeft uitgebracht, heeft met zijn band Monokino op Strawberry gespeeld en hem zijn toch wat verschillen opgevallen: “het publiek komt niet per se voor de muziek. Er komen bijvoorbeeld veel gezinnen voor wie het gewoon een dagje erop uit is.” De sfeer komt hierdoor niet in de buurt van bijvoorbeeld dat iconische Lowlands gevoel.
George: “Dat de muziek een secundaire rol speelt is ook op andere vlakken terug te zien. De organisatie wordt bijvoorbeeld niet op hun vingers getikt als de programmering in herhaling valt. Als een klein groepje artiesten door het publiek gewaardeerd wordt, dan staan deze bands jaar na jaar weer op de affiche. Dit zijn dan vooral artiesten die in China al jaren gevestigde namen zijn. Om te compenseren voor de repetitieve line-up zijn de stageproducties zo groots en bombastisch dat ze eerder thuis horen in een Ziggo Dome dan op het hoofdpodium van een festival. Daar staat wel tegenover dat er onderaan de poster heel experimenteel geprogrammeerd wordt. Afhankelijk van de vergunningen en de CCP wordt er gewoon geboekt wat er beschikbaar is. Ze moeten roeien met de riemen de ze hebben en dan kan een line-up weleens wat voorspelbaar uitpakken, maar dat gebeurt in Nederland ook weleens.”
Verschillen
We gaan nog even door over de verschillen met de Westerse festivals. Zoals gezegd is de organisator van Strawberry het bedrijf Modern Sky. Van origine een platenlabel, met tegenwoordig ook boekingen, promotie en een aantal concertzalen in handen. Die verticale aanpak, waarbij één bedrijf verantwoordelijk is voor bijna de hele keten van een artiest, is typisch voor de Chinese livemarkt.
We spraken met Philipp Grefer, mede-oprichter van FakeMusicMedia, een andere speler in het Chinese landschap. Hij legt uit dat verticale integratie in China simpelweg veel meer voorkomt. “In de Chinese structuur is er geen scheidingslijn tussen een booking agent, platenlabel of evenementen promotor. Zowel bij FakeMusicMedia als bij Modern Sky doet iedereen alles tegelijk.” In Nederland verzorgt één bedrijf het uitbrengen van de platen, een ander bedrijf het management en een derde de boekingen. Op deze manier kunnen bedrijven zich specialiseren in één tak van sport. In China is eigenlijk helemaal niet handig. Bij elk bedrijf wat betrokken is bij het organiseren van een festival staat de censuurcommissie weer voor de deur om je evenement met alle betrokkenen uit te pluizen.
Een ander groot struikelblok voor festivals in China is het bovengemiddelde aantal annuleringen, door natuurgeweld, sociale spanningen of onder druk van de overheid. Zo gingen festivals in 2008 niet door vanwege een zware aardbeving en kon het Clockenflap Festival 2019 in Hong Kong geen doorgang vinden door de rellen en protesten die daar gaande waren. Daarbij is de Chinese overheid nogal huiverig als het op grote menigten aan komt. De zeer bemoeiende regering telt zwaar aan eisen rondom veiligheid en hygiëne. In 2015 moesten festivals bijvoorbeeld onder het mom van veiligheid hun evenementen staken, nadat er tijdens een nieuwjaar viering mensen in de verdrukking zijn komen te overlijden. Vergunningen zijn erg beperkend: afhankelijk van de regionale regering mogen festivals per dag slechts 5000 tot 20.000 bezoekers tellen.
Chinese festivals in de lift
Sinds de eerste reeks festivals halverwege de zeroes is de economie aangetrokken en is het concept populair gebleken. Festivals worden inmiddels massaal uit de grond gestampt: tussen 2015 en 2016 was zelfs een groei van 83% te zien. De enorme groei is onder andere te danken aan urbanisering. In de afgelopen decennia is het percentage van de bevolking in de steden gegroeid van 19% naar 58%. Dit betekent dat festivals minder afhankelijk zijn van infrastructuur op het platteland en de bereidheid van potentiele bezoekers om lange afstanden af te leggen om een festival bij te wonen.
Ten tweede is er in China sprake van een ‘nieuwe middenklasse’. Het BBP per hoofd van de bevolking is in de afgelopen twintig jaar grofweg dertig keer zo hoog geworden. Mensen hebben dus simpelweg meer geld om aan uitjes als festivals uit te geven. Tel hier de digitale blootstelling aan muziek bij op en je hebt de perfecte broedplaats voor een generatie aan festivalgangers met ticketprijzen vijf keer hoog als tien jaar geleden. Dat klinkt overigens heftig, maar dat valt wel mee: een dagticket voor Strawberry Beijing 2018 kostte 320 Yuan, een krappe €40,-. Voor de volle drie dagen betaalde je 780 Yuan, dus €98,-.
Een laatste verklaring voor de wildgroei aan festivals in China is de rol die sponsoring er inneemt. In verhouding is dat veel meer dan wij hier gewend zijn, stelt Philipp Grefer: “Het is in de laatste jaren wat minder geworden, maar in het Westen heerst er van oudsher een soort anti-sell-out cultuur. Het is vies als je je als artiest of festival aan een merk koppelt. In China is daar helemaal geen sprake van dus zie je daar veel meer sponsoren.” Door het vrijkomende geld wordt het ook steeds aantrekkelijker om een festival te organiseren.
Verdere groei verwacht in de dance
Op het Amsterdam Dance Event 2019 stak een verrassing de kop op. China is één van de hardst groeiende regio’s als het gaat om het aantal dancefestivals dat er wordt georganiseerd. Een rapport van House of China meldt dat het aantal dancefestivals tussen 2016 en 2018 is gestegen van 32 naar 150. Philipp Grefer is sceptisch en vermoedt dat dit een tijdelijke trend kan zijn, maar ziet er tegelijkertijd een toekomst in.
De eerste reden daarvoor is het logistieke voordeel. Een dj set-up is een stuk beperkter dan dat van een vijfkoppige rockformatie. Het is daarmee meer betaalbaar om op te zetten en het gaat om minder mensen waarvoor zaken geregeld moeten worden. Ten tweede zijn er politieke voordelen. Dance is een relatief apolitiek genre, wat betekent dat er, in tegenstelling tot rock, nog weinig vat op is te krijgen als het op censuur aan komt. Sowieso is er aanzienlijk minder tekst om überhaupt te kunnen censureren.
Uiteindelijk zijn de Westerse en Chinese festivals twee werelden die gedwongen langs elkaar leven. Westerse artiesten willen best in China optreden, maar hebben moeite met de steeds strengere Chinese regering of een publiek dat muziek als bijzaak ziet. Daarbij hebben Modern Sky en diens concurrenten al voldoende artiesten in hun binnenlandse stal om een festival mee samen te stellen. Zolang het ook festivalgangers niet bijster veel uitmaakt wat er op de podia staat, blijft het een lastige samenwerking.
