Al meer dan twintig jaar is Magic Mirror de taboedoorbrekende thuishaven voor LHBTI+ mensen op Sziget. Hoe hangt de sfeer er anno 2024 bij in deze kleurrijke tent? Gaat het hier inmiddels vooral om het vermakelijke programma? Of heeft de plek net als twintig jaar geleden nog altijd een diepere betekenis van emancipatie op het festival, nu de zichtbaarheid van de LHBTI+-gemeenschap onder druk staat in Hongarije? We nemen een kijkje.
Het ontstaan van de Magic Mirror
Toen Sziget de Magic Mirror introduceerde in 2001, onstond er veel heisa. István Tarlós, destijds een belangrijke lokale politicus in Boedapest, vond dat het festival een fout maakte en voorzichtiger moest zijn: “Elke festivalganger kan zomaar elke tent op het terrein in lopen; dus ook kinderen. Het introduceren van zo’n plek vormt een duidelijk gevaar voor jonge mensen, of voor ouders die hun kinderen niet willen blootstellen aan dergelijke propaganda.” Hij eiste daarbij garantie van de organisatie dat er geen queer programmering in de timetable of op het festival te zien zou kunnen zijn. Zo niet, dan zou het eiland volledig gesloten blijven dat jaar. Niet fraai.
De organisatie van het festival besloot het risico te nemen en ging er alsnog voor. De dreigingen van Tarlós bleken gelukkig slechts bluf. Het festival mocht gewoon plaatsvinden, en de gloednieuwe Magic Mirror was een feit.
Wat staat er op het programma?
Sindsdien is de regenboogtent er elke editie te vinden. De plek die “liefde en blijheid verspreidt in elke kleur”, zo luidt de slogan. Het programma bij de Magic Mirror is dan ook erg divers.
Overdag vind je er met name paneldiscussies die tot denken aanzetten, bijvoorbeeld over hedendaags seksisme, drugs en taboes rondom seks en seksualiteit. Ook worden er yogalessen gegeven op queer klassiekers als ‘Smalltown Boy’ van Bronski Beat en ‘Erotica’ van Madonna, compleet met positieve affirmaties over wat je kunt doen om jezelf als queer persoon te kalmeren en veilig te voelen in herkenbare, onaangename situaties.
’s Avonds staat de Magic Mirror in het teken van show: dansworkshops, cabaretvoorstellingen en drag shows komen aan bod. Zowel lokale als internationale queer artiesten geven acte de présence; zo is dit jaar ook het Nederlandse dragcollectief Drags of Anarchy van de partij. Ten slotte kan er tot diep in de nacht gefeest worden met verschillende dj’s.
Activisme vs. entertainment
De organisatie achter het podium probeert met dit programma actief een evenwicht te vinden tussen activisme en entertainment. Ook tijdens individuele items op het programma wordt die balans opgezocht.
Zo herinnert drag queen Danny Beard er na een spectaculaire muzikale opening van haar show aan dat dit een safe space is en het publiek met respect en een open blik voor elkaar dient te genieten in de Magic Mirror. De charismatische queen maakt tijdens de show verder veel sterke, confronterende grapjes waar tussen de regels door stekende maar accurate observaties zijn te ontdekken over de realiteit van het leven als een queer persoon.
Op deze manier leren cishetero mensen in het publiek iets nieuws, voelen LHBTI+ mensen zich gezien en gehoord, en leren ze misschien ook zichzelf nog wel iets beter kennen. Maar het vermaak en de gemeenschapsin zijn ook niet onbelangrijk: er is met de Magic Mirror altijd een vaste stek waar LHBTI+ mensen met andere mensen uit de community kunnen kletsen, dansen en feesten.
LHBTI+-emancipatie in Hongarije
Je zou je vervolgens kunnen afvragen: “In hoeverre is dat activistische element nog relevant op Sziget?” Nou, nog aardig relevant. Ruim twintig jaar na de schadelijke uitspraken van István Tarlós over de Magic Mirror, is de strijd nog niet gestreden in Hongarije.
In de tussentijd werden er bijvoorbeeld verschillende anti-LHBTI+-wetten aangenomen in Hongarije. Het bekendste voorbeeld is de wet die in 2021 van kracht werd waarbij LHBTI+-onderwerpen verbannen werden van tv en scholen. Dat leidde tot een enorme inperking van de zichtbaarheid van queer mensen en cultuur.
De wet maakte het ook strafbaar om met kinderen onder de 18 te praten over queer identiteit. Je kunt hiervoor direct gearresteerd worden. De Europese Commissie startte een zaak tegen Hongarije (een EU-lidstaat) voor het schenden van de principes van vrijheid van zelfexpressie en non-discriminatie waar lidstaten aan moeten voldoen.
Daarnaast rust er, mede door de katholieke geschiedenis van het land, een sterke taboe op seks en seksualiteit in Hongarije. Hoewel dat steeds minder wordt dankzij het internet en sociale media, blokkeert het taboe nog altijd de normalisering en emancipatie van de LHBTI+-gemeenschap. Dat benadrukt Márk Lakatos, een panellid tijdens het ‘Sex Revolution’-panel in de Magic Mirror: “Er heerst zo veel schaamte op naaktheid en seks dat generatie na generatie van ouder op kind wordt doorgegeven. Hierdoor leren kinderen pas heel laat hun lichaam kennen en beginnen ze zichzelf pas later te ontplooien.”
LHBTI+-zichtbaarheid op Sziget
De zichtbaarheid van de LHBTI+-gemeenschap staat de laatste jaren dus flink onder druk in Hongarije. Hoewel er in de stad Boedapest zelf een relatief open-minded sfeer heerst, geldt dit nog niet voor andere delen van Hongarije, en vele andere plekken ter wereld waarvandaan Szititizens afreizen naar het festival.
Die ontwikkeling benadrukt het belang van een plek als de Magic Mirror op Sziget. Niet alleen vanwege het leerzame en vermakelijke programma dat je er kunt bijwonen, maar ook gewoon simpelweg door de wetenschap dat zo’n plek er is op het festivalterrein.
Péter, sinds een paar jaar elke editie een vaste barman bij de Magic Mirror, beaamt dit: “Ik zie hier bij de bar veel uiteenlopende queer mensen voorbij komen. Maar op de momenten dat ik vrij ben, zie ik ook op de rest van het terrein veel queer stellen dansen, zoenen en intiem zijn. Dit laat de kracht van de Magic Mirror zien: alleen al door het bestaan van deze veilige haven, voelen bezoekers zich ook elders op het festival vrijer om zichzelf te zijn.”
Laten we hopen dit positieve sneeuwbaleffect van de Magic Mirror ook tot ver buiten the island of freedom doorwerkt.
Sziget 2024
