Wie is het publiek van Lowlands anno 2024? Het festivallandschap verandert en de soorten muziekliefhebbers blijven zeker niet ongewijzigd. Directeur Eric van Eerdenburg kan niet ontkennen dat de Lowlandsgangers behoren tot de ‘havermelkelite’.
Deze groep jongeren, die zuivel heeft ingeruild voor een plantaardig alternatief en daar haar naam aan te danken heeft, is volgens hem het soort bezoeker dat Lowlands tegenwoordig aantrekt. “Wij zijn gewoon een havermelkelite-festival,” vertelt Van Eerdenburg lachend bij BNR’s Big Five, een podcast waarin vijf hoofdrolspelers op belangrijke thema’s in Nederland te gast zijn. De directeur heeft moeite met de term, maar kan evenmin ontkennen dat de keuze in artiesten en de invulling van het programma tot de verbeelding van deze ‘elite’ spreken. Volgens de directeur moet een goed festival ook gericht zijn op een bepaalde doelgroep. “Je stoot mensen af en trekt mensen aan”.
Maar over wie hebben we het eigenlijk? Bladerend door de Van Dale zul je geen definitie vinden van deze term. Toch is de ‘havermelkelite’ een heus begrip geworden. Met het fenomeen wordt een typische levensstijl bedoeld die populair is bij twintigers en dertigers in de Randstad. Deze elite is, in tegenstelling tot anderen van hun soort, niet gekenmerkt door macht, geld of belangrijke posities. De nadruk ligt eerder op het maken van duurzame keuzes en fysiek welzijn. Host Art Rooijackers omschrijft hen ook wel als ‘jongeren met e-bikes die natuurwijn drinken’.
Trekvogels
Het aantrekken van mensen lijkt het festival goed af te gaan. Alle kaarten voor Lowlands 2023 waren binnen 14 minuten gereserveerd en de populariteit lijkt het evenement in Biddinghuizen nog lang niet te zijn vergaan. Na de succesvolle editie van dit jaar werden door zowel trouwe bezoekers als first timers toch zorgen geuit over de toekomst van het festival. Niet zozeer qua commercieel succes, maar wel welke afslag de programmering neemt. Afgelopen zomer publiceerde Festileaks een artikel waarin we de balans in 2023 onder de loep namen. Acts als De Jeugd Van Tegenwoordig, Charlotte De Witte en Job Jobse kunnen rekenen op een tot de nok toe gevulde tent of veld. Bij andere, zeker niet minder getalendeerde, artiesten als Jessie Ware en boygenius blijft het angstvallig rustig. We vergeleken toen dit natuurverschijnsel met ’trekvogels tijdens een seizoensmigratie’. De volledige zwerm trekt met elkaar naar het hoofdpodium, en druipt samen weer af.
Rooijackers vraagt ook aan Van Eerdenburg wat hij van dit fenomeen vindt. De directeur herkent deze observatie zeker. Bezoekers willen zekerheid en ontdekken daarom minder snel nieuwe, nog onbekende parels. “Dat komt door corona,” noemt hij als een van de redenen. Maar het Nederlandse radioklimaat speelt hier tevens een rol in door meer mainstream muziek te draaien. De festivaldirecteur laat weten dat hij het jammer vindt dat sommige artiesten minder publiek trekken, maar dat het ook lastig is om dit te veranderen. Er werd reeds geprobeerd om acts tegenover elkaar te programmeren en de drukte verspreiden. “Je hoopt dat je mensen tot een keuze dwingt, maar dan gaan ze toch met z’n allen naar [die act]”.
Kloof
De homogene tocht van alle trekvogels dreigt tot minder diversiteit en saamhorigheid op Lowlands te leiden. Niet alleen op muzikaal gebied, maar ook hoe we als muziekliefhebbers met een ander omgaan. Juist dat is van belang in het huidige politieke klimaat en de kloof die zichtbaar is geworden bij de laatste verkiezingsuitslag. “In de hele cultuurwereld is behoorlijk angstig gereageerd op de verkiezingen,” legt Van Eerdenburg uit. Veel medewerkers in deze sector zijn afhankelijk van subsidies waar drastisch op gekort dreigt te worden. “Je krijgt toch weer de sfeer van de ‘linkse hobby'”. Een deel van het randprogramma van Lowlands, zoals de klassieke muzikanten en acts in het dans- en theatergenre, heeft subsidies nodig. Het festival zelf maakt er geen gebruik van.
Het evenement, dat ook de nodige ruimte biedt aan wetenschap, literatuur, politiek en film, zoekt ‘steeds naar de onderwerpen die op dat moment relevant zijn’, aldus Van Eerdenburg. Maar wat zou het festival zelf kunnen doen om de kloof te overbruggen? “Ik denk wel dat we op Lowlands proberen begrip te kweken voor ieders standpunt in die debatten”. Om dat te bereiken worden wellicht wat zaadjes gepland tijdens de aankomende editie.
Lowlands 2023
