Vanop een bescheiden plek op de affiche – om acht uur ’s avonds al in de Barn – maakte Polly Jean Harvey veel meer indruk dan de mannen die na haar kwamen.
PJ Harvey en haar compagnon-de-route, songwriter en producer John Parish, die haar donderdag op gitaar vergezelde, maken nooit twee keer dezelfde plaat. As ze zelfs maar het gevoel krijgt dat ze teveel zíngt als op een eerder album is de kans klein dat die opname de volgende plaat haalt. Daarmee maakt ze het zichzelf en de fans niet gemakkelijk. Maar het werkt wel: de laatste plaat en de bijbehorende tour zijn alweer een triomf.
Op I Inside the Old Year Dying verklankt Harvey de gedichten die ze eerder uitbracht over Orlam, een jong meisje dat opgroeit in het landelijke Dorset in Engeland. Ze zingt ook vaak in het lokale dialect, mocht je je afvragen wat zinsneden als ‘croopied in the reames, shepherd gurrel weaves‘ in godsnaam betekenen. (Het antwoord is: ‘hurkend tussen de ruïnes wiegt het herdersmeisje verdrietig heen en weer’.)
Het andere hoofdpersonage is de geest van een dode soldaat genaamd Elvis – niet toevallig spoken de woorden ‘love me tender‘ door ‘A Child’s Question, August’. Geen toegankelijke kost voor de openingsavond van een festival, en ook de muziek is statig, folky en eigenwijs. Toch waren veel mensen meteen mee. ‘Ik ken geen enkel nummer, maar ik vind het niet erg,’ zei iemand naast ons, een beetje verbaasd.
Net als eerder in Paradiso en op Primavera Sound had PJ niets toe te voegen aan haar onbegrijpelijke woorden. Ze sprak het publiek niet toe, maar bewoog zich in een beige gewaad – versierd met de silhouetten van dode bomen – gedecideerd over het podium, volgens een theatrale choreografie die min of meer vastligt, en vergezeld door een band van grijsharige mannen in verfrommelde kleren. En toch kroop ze onder je vel.
Dat deed ook het intermezzo met songs uit haar album Let England Shake, over een dramatisch afgelopen militaire campagne tijdens de Eerste Wereldoorlog. De tekst van het eigenaardig aanstekelijke ‘The Words That Maketh Murder’ resoneerden sterk in deze periode, met weer ontelbare jongemannen in de loopgraven in Oekraïne en de aanhoudende slachtpartijen in Gaza, Soedan en op tal van andere plekken. Zeker tijdens de outro, waarin ze maar blijft herhalen ‘What if I take my problem to the United Nations?‘ (opgericht na Wereldoorlog II, maar zelden in staat om het bloedvergieten te stoppen), een idee dat ze leende bij ‘Summertime Blues‘ van Eddie Cochran.
Rock’n’roll-ster Cochran zong het nog om te lachen, maar als je dit in alle ernst zingt op een festivalpodium smelt de rock’n’roll als sneeuw voor de zon. Gelukkig werd het geduld van het publiek in de grote Barn beloond, want de tweede helft was een ander paar mouwen. Uit ging het gewaad, en daar was een strakke jurk met hoge snit in dezelfde kleur, waarin ze haar duivels ontbond voor songs als ’50 Ft Queenie’ en ‘Man Size’ van haar tweede plaat Rid of Me uit 1993, waarop ze zichzelf toen graag kwijt wou. (‘Silence my lady head. (…) Douse hair with gasoline. Set it light and set it free.’)
Het tekent de wat bijzondere relatie van Harvey met mysogynie en geweld tegen vrouwen, dat ze vaak bevocht door het te bezingen in al zijn hardvochtigheid, en zonder zilte tranen. Zoals in de akelige murder ballad – én wereldhit – ‘Down by the Water’, waarin een jonge vrouw na een gewelddaad onder een brug in de rivier eindigt. ‘I’ve lain with the devil. Cursed god above. Forsaken heaven. To bring you my love,’ klonkt het in de afsluitende song, met een diepe, snerende stem. Dat had je echt niet moeten doen, PJ, maar: van harte bedankt voor al dit uitdagende moois.
