Op 8 juli 2023 is het eindelijk weer tijd voor het North Sea Jazz festival. Om je helpen de weg te vinden in de honderden artiesten op de line-up zijn hier 50 platen die je volgens ons zeker nog moet horen voor Ahoy weer de deuren voor ons opent. In deel 1 van deze chronologische lijst duiken we diep in de discografieën van de meest iconische artiesten op de line-up. Deel 2 zoomt in op recentere platen.
Meteen meeluisteren tijdens het lezen?
Check de lijst op Spotify! →
1. John Coltrane – Africa/Brass (1961)
Dit album is meteen een uitzondering, want geen enkele van de artiesten die je hier hoort zijn dit jaar te zien op North Sea Jazz – ze zijn ook bijna allemaal al overleden. Toch moet je dit toepasselijk getitelde album – Coltrane en zijn entourage klinken hier inderdaad als een enigszins losgeslagen Afrikaanse brassband uit die periode – zeker luisteren. Het wordt dit jaar nog eens opnieuw uitgevoerd, door Coltrane’s tijdgenoot Charles Tolliver op trompet, het jonge Londense talent Binker Golding op sax, en het New Rotterdam Jazz Orchestra.
Line-up: John Coltrane, Booker Little, Julius Watkins, Bob Northern, Donald Corrado, Robert Swisshelm, Bill Barber, Pat Patrick, McCoy Tyner, Reggie Workman, Elvin Jones, Freddie Hubbard, Julian Priester, Charles Greenlee, Jim Buffington, Garvin Bushell, Paul Chambers, Britt Woodman, Carl Bowman, Eric Dolphy en Art Davis.
(Namen van artiesten die er dit jaar bij zijn staan in het vet. Hier dus geen enkele.)
2. Van Morrison – Astral Weeks (1968)
De eigenwijze Noord-Ierse singer-songwriter Van Morrison heeft heel wat jazzy platen uitgebracht, waaronder het meesterwerk Moondance. De kans is echter klein dat hij op North Sea Jazz die kaart trekt, want op de nieuwe plaat Moving on Skiffle en de huidige tour speelt hij alleen songs van de Britse skiffleartiesten die in zijn jeugd geïnspireerd door rurale muziek uit de VS met wasborden, houten kisten en zelfgemaakte gitaren aan de slag gingen. Die invloed is af en toe ook te horen op zijn debuut Astral Weeks, bijvoorbeeld in het weemoedige ‘Beside You’.
Line-up: Van Morrison, Jay Berliner, Richard Davis, John Payne, Warren Smith Jr., Connie Kay, Larry Fallon en Barry Kornfeld.
3. Charles Tolliver – The Ringer (1969)
Charles Tolliver mag zijn concert op North Sea Jazz dan aan Coltrane wijden, je moet van hem toch ook minstens dit tijdloze album met vijf van zijn eigen composities horen. Het werd in 1969 in één ruk opgenomen in Londen, en klinkt nog steeds bijzonder inspirerend – check het filmische, meeslepende ‘On the Nile’. Smaakt dit naar meer, dan kunnen we ook Live at the Loosdrecht Jazz Festival aanbevelen, 51 jaar geleden opgenomen op een zomerse dag in de gelijknamige gemeente – het festival bestaat overigens nog steeds.
Line-up: Charles Tolliver, Stanley Cowell, Steve Novesel en Jimmy Hopps.
4. John McLaughlin – My Goal’s Beyond (1970)
‘Mahavishnu John McLaughlin’ noemde de legendarische Engelse gitarist zichzelf in 1970 op de cover van deze prachtplaat. Die naam kreeg hij van de Indische spirituele leider Sri Chinmoy, en hij zou er een jaar later ook zijn befaamde fusionorkest naar vernoemen. Hier blijft de elektrische gitaar in de hoek en fuseert zijn akoestische getokkel met traditionele Indische klanken. Op North Sea Jazz speelt hij dit jaar met een reincarnatie van het muzikaal verwante ensemble Shakti, met zanger-componist Shankar Mahadevan en tablameester Zakir Hussain.
Line-up: John McLaughlin, Eve McLaughlin, Dave Liebman, Jerry Goodman, Charlie Haden, Billy Cobham, Airto Moreira en Badal Roy.
5. Andrew Cyrille – What About? (1971)
De 83-jarige drummer Andrew Cyrille, ooit de favoriete drummer van Cecil Taylor, leidt dit jaar op North Sea Jazz een kwartet met grote namen als pianist David Virelles en gitarist Bill Frisell. We zouden je hier dus het mooie album The News kunnen aanraden dat ze samen opnamen, of de heerlijke plaat Lebroba met Frisell en Wadada Leo Smith. Maar wanneer krijgen we ooit nog de kans om je met dit opwindende album op te zadelen, een meer dan 45 minuten lange solodrumset die geen seconde verveelt? What about? It’s all about the drums, baby.
Line-up: Andrew Cyrille
6. Return to Forever – Romantic Warrior (1976)
Nog een band die min of meer weer tot leven wordt gewekt is Return to Forever, zij het dat bassist Stanley Clarke zich ditmaal omringt met nieuw talent in plaats van Al Di Meola en Lenny White nog eens op te trommelen. Benieuwd of dat jonge geweld erin zal slagen om de dikke laag stof weg te blazen van deze inmiddels enigzins roestige themaplaat over de Middeleeuwen die ze naar verluidt live onder handen zullen nemen. De synthesizerpartijen van wijlen Chick Corea zijn in handen van Beka Gochiashvili, die Clarke hier in 2018 ook al eens vergezelde.
Line-up: Chick Corea, Al Di Meola, Stanley Clarke en Lenny White.
7. Hermeto Pascoal – Viajando Com o Som (1976)
Nooit hadden wij gedacht dat we deze inmiddels 87-jarige Braziliaanse componist (die zelf ook minstens vijf instrumenten bespeelt) nog live te zien zouden krijgen, zelfs niet nadat vorig jaar deze opname van een liveshow uit 1976 eindelijk het daglicht zag. Maar kijk, de levende legende staat deze zomer gewoon op North Sea Jazz. Als zijn geestverruimende mix van jazz en samba daar zelfs maar een tiende van de bedwelmende tropische stoom produceert die deze plaat uitslaat, wordt dit één van de heetste concerten van de zomer.
Line-up: Hermeto Pascoal, Aleuda Chaves, Nivaldo Ornelas, Mauro Senise, Raul Mascarenhas, Toninho Horta, Lelo Nazario, Zeca Assumpção en Zé Eduardo Nazario.
8. Pat Metheny Group (1978)
In 1978 nam gitarist Pat Metheny voor het eerst een album op met de groep die de Group zou worden met wie hij maar liefst 11 studioalbums zou opnemen – het laatste, The Way Up, verscheen in 2005. Sindsdien geeft hij weer vaker de voorkeur aan een trio – niet zonder keyboards zoals in het prille begin, maar zonder bassist – met de naam Side-Eye en een wisselende bezetting. Het repertoire van de Group is gelukkig nog in zwang – het fonkelende ‘Phase Dance’ van deze plaat speelt de nieuwe band nog regelmatig, hopelijk ook op North Sea Jazz.
Line-up: Pat Metheny, Lyle Mays, Mark Egan en Dan Gottlieb.
9. Orchestra Baobab – Bamba (1981)
Wie zaterdagavond de binnenkant van Ahoy zo stilaan beu gezien is, zouden we een uitstapje naar de Congotent adviseren. Daar speelt om 22:00 uur het Orchestra Baobab uit Senegal ten dans, dat West-Afrikaanse dansmuziek vermengt met Caraïbische en Latijns-Amerikaanse invloeden, van reggae tot de onsterfelijke Mexicaanse folksong waaraan de albumtitel onvermijdelijk doet denken. Zo uitgelaten als op deze plaat klinkt de band in de huidige bezetting doorgaans niet meer. Maar reken maar dat ze de tent op stelten zullen zetten.
Line-up: Medoune Diallo, Barthélemy Attisso, Papa Ba, Issa Cissoko, Peter Udo, Charlie Ndiaye, Mamadou Mountaga Koite, Ndiouga Dieng, Rudy Gomis, Balla Sidibe en Thione Seck.
10. Abdullah Ibrahim – Water from an Ancient Well (1985)
De Zuid-Afrikaanse pianist Abdullah Ibrahim, geboren in Kaapstad in 1936, werd toen hij het land tijdens de Apartheid noodgedwongen de rug toekeerde een ambassadeur voor de eigenzinnige jazzscene die hij in zijn thuisstad mee uit de grond had gestampt. Soms voel je op deze prachtige plaat de bruisende energie van een weekendavond in de townships, dan weer de sluimerende melancholie van een man die alles moest achterlaten. Intussen is Ibrahim 88, dit is dus een uitgelezen kans om hem nog eens live mee te maken.
Line-up: Abdullah Ibrahim, Ricky Ford, Dick Griffin, Carlos Ward, Charles Davis, David Williams en Ben Riley.
11. Wynton Marsalis – Black Codes from the Underground (1985)
Trompettist Wynton Marsalis en zijn broer Branford – allebei met hun eigen band op North Sea Jazz – waren twee van de ‘Young Lions’ die in de jaren 80 de fusion de rug toekeerden en terug wilden naar de wortels van de jazz. Aanvankelijk – zoals op dit album – kwamen ze daarbij qua klank in de jaren 60 uit, bij de akoestische kwintetten van Miles Davis, dezelfde die later mee het vuur aan de lont van de fusion stak. Met het Jazz at the Lincoln Center Orchestra gaat Wynton vandaag nog veel verder terug in de tijd, naar de bigbandjazz van Duke Ellington.
Line-up: Wynton Marsalis, Branford Marsalis, Kenny Kirkland, Charnett Moffett, Jeff ‘Tain’ Watts en Ron Carter.
12. Seal (1991)
Tijd voor een streepje pop, want dat hoort er natuurlijk ook bij op North Sea Jazz. Uit Californië komt daarvoor de oorspronkelijke Londenaar Seal overgevlogen, die begin jaren negentig de radiogolven veroverde met hits als ‘Crazy’ en ‘Killer’ (die laatste vooral in een remix van Adamski). Ook de rest van het album (en zijn even titelloze opvolger uit 1994) is nog zeer het beluisteren waard. Zo hypermodern als toen klinkt het niet meer, maar aan scherpte heeft het weinig ingeboet. Op North Sea Jazz komen we te weten of dat voor de zanger zelf ook geldt.
Line-up: Seal, Richard Cottle, Mars Lasar, Mark Mancina, Jamie Muhoberac, Guy Sigsworth, Gus Isidore, Randall Jacobs, Chester Kamen, Trevor Rabin, Kenji Suzuki, Bruce Woolley, Chrissy Shefts, Trevor Horn, Steve Pearce, Doug Wimbish, Curt Bisquera, Denny Fongheiser, John Robinson, Keith LeBlanc, Paulinho da Costa, Andy Duncan, Luis Jardim, Gary Maughan, Gota Yashiki, Ian Morrow, Maria Vidal, Robin Hancock en Anne Dudley.
13. Buddy Guy – Damn Right I’ve Got the Blues (1991)
Ook de blues komen mondjesmaat aan bod op het festival, dit jaar voor de veertiende en mogelijk laatste keer in de gedaante van Buddy Guy – de titel van zijn tour is ‘Damn Right Farewell’. Dus halen we zijn quasi gelijknamige plaat uit 1991 nog eens boven, die destijds een soort comeback inluidde, met gasten als Jeff Beck, Mark Knopfler en Eric Clapton, die hem toen al de ‘beste nog levende gitarist’ noemde. Sindsdien is bij heel wat legendarische gitaristen de laatste snaar gesprongen, dus naar alle waarschijnlijkheid is hij dat vandaag nog steeds.
Line-up: Buddy Guy, Greg Rzab, Richie Hayward, Mick Weaver, Pete Wingfield, Neil Hubbard, John Porter, Tessa Niles, Katie Kissoon, Carol Kenyon, Jeff Beck, Eric Clapton, Mark Knopfler, Wayne Jackson, Andrew Love en Jack Hale.
14. Fred Hersch Trio – Plays (1994)
Op deze trioplaat legt pianist Fred Hersch al zijn kaarten op tafel, met composities van al zijn favoriete jazzmuzikanten, en ééntje van hemzelf. Van Herbie Hancock zet hij ‘Speak Like a Child’ naar zijn hand – een typische keuze, melancholisch en ingetogen maar niet sentimenteel. Het meeste indruk maakt hij echter met twee stukken van Thelonious Monk, die hem duidelijk beïnvloed heeft. Bassist Drew Gress brengt hij ook mee naar North Sea Jazz, op de drumkruk zal niet Tom Rainey maar wel Joey Baron plaatsnemen – voorwaar geen slechte wissel.
Line-up: Fred Hersch, Drew Gress en Tom Rainey.
15. Brad Mehldau Trio – The Art of the Trio, Vol. 3: Songs (1998)
Nog een heel mooi pianotrio op de line-up voor dit jaar is dat van Brad Mehldau. Die speelt hier enkele standards en enkele eigen composities, maar onderscheidt zich het meest met doorgaans erg geslaagde versies van minder voor de hand liggende nummers. Zo geeft hij op deze plaat een eigen draai aan ‘Exit Music (for a Film)’ van Radiohead en ‘River Man’ van Nick Drake, en is zijn nieuwste plaat Your Mother Should Know van begin tot einde gevuld met Beatles-covers. Dat kan live dus echt alle kanten uit – wij hopen stiekem op ‘Kiss from a Rose’ van Seal.
Line-up: Brad Mehldau, Larry Grenadier en Jorge Rossy
16. Salif Keita – Moffou (2002)
Op zijn 73ste voor het eerst op North Sea Jazz: de Malinees Salif Keita, die in 2002 een radiohitje scoorde met een dancepopremix van het nummer ‘Madan’ op deze plaat, maar veel meer in zijn mars heeft dan dat. Zijn grootste troef is zijn heldere, wendbare stemgeluid waarmee hij veel van zijn songs een verrassende gelaagdheid meegeeft. Maar de man weet zich ook uitstekend te omringen, met muzikanten en producers die de traditie goed genoeg kennen om ze een eigentijdse invulling te geven en beperkende genregrenzen te overstijgen.
Line-up: Salif Keita, Cesaria Evora, David Aubaile, Arnaud Devos, Dielly Moussa Kouyaté, Benoit Urbain, Kante Manfila, Jean-Louis Solans, Bruno Lasnier, Olivier Gato, Guy Nsangué, Adama Kouyate, Drissa Bakayoko, Hadja Kouyate, Nayanka Bell, Oliza Zamati, Sekouba Sissoko, Aminata Doumbia, Assitan Diarra, Harouna Samake, Sayon Sissoko, Mamadou Kone, Souleymane Doumbia en Mino Cinelu.
17. Fred Hersch – Leaves of Grass (2005)
Eéntje nog van Fred Hersch? Doe dan maar Leaves of Grass, alstublieft, waarop hij met een uitgebreid ensemble de sprankelende composities uitvoert die het oeuvre van de Amerikaanse poeet Walt Whitman bij hem opriep. Kurt Elling – dit jaar ook weer op North Sea Jazz – werd bereid gevonden om een deel van de teksten in te zingen. We kiezen deze plaat vooral omdat Hersch naast zijn trioconcert dit jaar eindelijk weer iets doet met poezie – in samenwerking met artist-in-residence Esperanza Spalding – meer daarover helemaal aan het eind van de lijst.
Line-up: Fred Hersch, Kate McGarry, Kurt Elling, Bruce Williamson, Tony Malaby, Ralph Alessi, Mike Christianson, Erik Friedlander, Drew Gress en John Hollenbeck
18. Maria Schneider – Sky Blue (2007)
Maria Schneider heeft ook een voorliefde voor grote ensembles – ze was ooit de assistente van Gil Evans – maar zo’n grote groep muzikanten kost natuurlijk veel geld. Dus maakte ze deze plaat met de steun van fans die geld inzamelden om haar ambitieuze muzikale visie te helpen verwezenlijken. Dat deed ze ook voor haar recentste plaat Data Lords, waarop ze het Oslo Jazz Ensemble te keer laat gaan tegen de grote techbedrijven die ook in de muziekwereld steeds meer de touwtjes in handen krijgen. En dat gaan ze op North Sea Jazz nog eens overdoen.
Line-up: Maria Schneider, Steve Wilson, Charles Pillow, Rich Perry, Donny McCaslin, Scott Robinson, Tony Kadleck, Jason Carder, Laurie Frink, Ingrid Jensen, Keith O’Quinn, Ryan Keberle, Marchall Gilkes, George Flynn, Ben Monder, Frank Kimbrough, Jay Anderson, Clarence Penn, Gary Versace, Luciana Souza, Gonzalo Grau en Jon Wikan.
19. Kenny Barron – The Traveler (2008)
Pianist Kenny Barron bracht vorig jaar eindelijk nog eens een soloplaat uit. Maar tijdens een festivaltour heeft hij blijkbaar toch liever wat gezelschap, want op North Sea Jazz staat hij dit jaar met een kwartet. Daarin onder meer bassist Kiyoshi Kitagawa, met wie hij al minstens 20 jaar samenspeelt. De mooiste plaat waarop de twee samen te horen zijn – naast Steve Wilson en Lionel Loueke – is deze. Barron beheerst de kunst om het ene moment dromerig en ingetogen, en dan weer opvallend vrolijk en speels te klinken. Prima gezelschap dus.
Line-up: Kenny Barron, Steve Wilson, Lionel Loueke, Kiyoshi Kitagawa, Francisco Mela, Ann Hampton Callaway, Grady Tate en Gretchen Parlato.
20. Bill Frisell – History, Mystery (2008)
Bill Frisell staat twee keer op het podium dit jaar: één keer met Andrew Cyrille (zie 5), en één keer met zijn eigen kwartet met daarin onder meer saxofonist Greg Tardy en pianist Gerald Clayton. Het simpelweg Four getitelde album dat Frisell onlangs opnam met dat kwartet is opgedragen aan de recent overleden trompettist Ron Miles. Hoe magisch Frisell, Tardy en Miles samen klonken kan je horen op deze ontzettend veelzijdige anderhalf uur durende dubbelaar, gebaseerd op een reeks voor de radio en een multimediashow uit 2002.
Line-up: Bill Frisell, Ron Miles, Greg Tardy, Jenny Scheinman, Eyvind Kang, Hank Roberts, Tony Scherr en Kenny Wollesen
21. Jan Garbarek Group – Dresden In Concert (2009)
De Noorse saxofonist Jan Garbarek staat nog maar voor de tweede keer op North Sea Jazz als bandleider – de vorige keer was in 1979. Zelden of nooit werden in de meer dan 40 jaar sindsdien concerten van hem opgenomen – behalve dan dit, in 2007. Het toont heel mooi de uiteenlopende invloeden die de band hier meesterlijk tot een geheel weeft. Garbarek komt met min of meer dezelfde muzikanten naar North Sea Jazz dit jaar – enkel de Franse drummer Manu Katché is inmiddels vervangen door de befaamde Indische tablaspeler Trilok Gurtu.
Line-up: Jan Garbarek, Rainer Brüninghaus, Yuri Daniel en Manu Katché.
22. Esperanza Spalding – Chamber Music Society (2010)
Bassiste en zangeres Esperanza Spalding maakte al zes keer eerder haar opwachting op North Sea Jazz. In 2011 was dat met haar Chamber Music Society, bestaande uit pianist Leo Genovese, drumster Terri Lyne Carrington en enkele strijkers. Daarmee lengt ze akoestische jazz en alternatieve R&B aan met een druppeltje poëzie of een streepje Braziliaanse sixtiespop – de grote Milton Nascimento komt zelfs even meezingen. Goed nieuws voor wie (zoals wij) niet genoeg van haar kan krijgen: Spalding is artist-in-residence op North Sea Jazz 2023.
Line-up: Esperanza Spalding, Leo Genovese, Terri Lyne Carrington, Quintino Cinalli, Entcho Todorov, Lois Martin, David Eggar, Ricardo Vogt, Milton Nascimento en Gretchen Parlato
23. Somi – The Lagos Music Salon (2014)
Eindelijk nog eens op North Sea Jazz: Somi, een Amerikaanse met familiewortels in Oost-Afrika. Ter voorbereiding van deze plaat trok ze naar de andere kant van het continent: de miljoenenstad Lagos in het West-Afrikaanse Nigeria. Daardoor sijpelt er uiteraard Afrobeat à la Fela Kuti in haar soulvolle jazzsound, maar ook heel wat modernere Afropop, en de geluiden die ze ter plaatse opnam. Op haar recentste album ging ze dan weer aan de slag met de erfenis van de Zuid-Afrikaanse Miriam Makeba. Perfect dus voor een pan-Afrikaanse liveset.
Line-up: Somi, Cochemea Gastelum, Michael Dease, Ambrose Akinmusire, Christophe Panzani, Toru Dodo, Liberty Ellman, Michael Olatuja, Otis Brown III, Sheldon Thwaites, Ayanda Clarke, Cobhams Asuquo, Wura Samba, Keith Witty, Abraham Lanlate, Peter Sachon, Caleb Burhans, Conrad Harris, Pauline Kim Harris, Alicia Olatuja, Angélique Kidjo en Common
24. Marcus Miller – Afrodeezia (2015)
De veelzijdige bassist Marcus Miller werkte begin jaren tachtig nauw samen met de zijdezachte soulzanger Luther Vandross en kwam vervolgens verrassend genoeg in de band van Miles Davis terecht. Sindsdien is hij een veelgevraagd muzikant en bovendien bekend genoeg om af en toe gewoon zijn zin te doen. Bijvoorbeeld op deze plaat, waarop hij zowel de Braziliaanse zanger Djavan, de romantische componist George Bizet als de soulklassieker ‘Papa Was a Rolling Stone’ covert, met gasten als Cory Henry van Snarky Puppy en Chuck D van Public Enemy.
Line-up: Marcus Miller, Alex Han, Etienne Charles, Lee Hogans, Michael Stewart, Ambrose Akinmusire, Louis Cato, Cory Henry, Lamumba Henry, Munyunga Jackson, Robert Greenidge, Michael Doucet, Adam Agati, Keb’ Mo’, Melvin Watson, Guimba Kouyaté, Chérif Soumano, Roddie Romero, Mocean Worker, Brett Williams, Cliff Barnes, Robert Glasper, Adam Bilorou Dembele, Marco Lobo, Lamumba Henry, Munyungo Jackson, Robert Greenidge, Aluna Wade, Lalah Hathaway, Alvin Chea, Julia Sarr, Ben Hong en Chuck D
25. Esperanza Spalding – Emily’s D+Evolution (2016)
We sluiten deel 1 van deze lijst af met nog een plaat van artist-in-residence Esperanza Spalding, Emily’s D+Evolution, die ze in 2016 op het festival kwam voorstellen. Een ambitieuze conceptplaat waarop ze soms halsoverkop de progrock induikt, maar haar talent om zelfs de meest experimentele klanken in een eigenzinnig soort popsongs te verwerken nooit door de vingers laat glippen. Dit was in 2016 het meest verrassende concert dat we zagen op North Sea Jazz. Dit jaar brengt Spalding een groep dansers mee – dat wordt vast ook bijzonder.
Line-up: Esperanza Spalding, Matt Stevens, Karriem Riggins, Justin Tyson, Corey King, Emily Elbert, Nadia Washington, Celeste Butler, Fred Martin, Katriz Trinidad en Kimberly Cook-Ratliff
Ontbreken enkele van deze platen nog in je collectie, en wil je ze graag kopen? Klik dan op de albumcover!
North Sea Jazz 2023
