Na drie overvolle festivaldagen clashen nu ook de herinneringen in ons hoofd. Maar deze tien dingen gaan wij zeker onthouden van North Sea Jazz 2023.
1. Esperanza!
De heerlijk spontane Esperanza Spalding werd dit jaar uitgenodigd als artist-in-residence en bleek een gedroomde gastvrouw voor wie besloot haar doorheen het weekend te volgen. Vrijdag zong ze eigenzinnige versies van oubollige standards onder begeleiding van de sprankelende piano van Fred Hersch. Zondag bracht ze songs van haar album Twelve Little Spells in het gezelschap van vier uitstekende dansers, met wie ze tussen het bassen en zingen door ook verbazend behendig meedanste. En zaterdag leidde ze drie muzikale workshops voor festivalgangers.
2. Muzikaal zijn we allemaal
De insteek van die workshops was dat iedereen muziek kan maken, en daarvan leverde Spalding – bij gebrek aan stoelen zelf op de grond gezeten – overtuigend bewijs. Eerst vroeg ze aan de deelnemers waar muziek voor zou moeten zorgen vandaag. Dat leverde telkens een paar ideeën op waarmee de hele groep vervolgens muzikaal aan de slag ging – met de eigen stem of lichaam of één van de beschikbare voorwerpen. De muzikanten van haar band lieten de onervaren deelnemers eerst zelf proberen, om wie in het diepe durfde stappen dan grond onder de voeten te bieden. Het collectief geïmproviseerde resultaat bleek bijzonder geslaagd en aanstekelijk.
3. Wat er in Bird gebeurt…
Ook de jaarlijkse nachtelijke jamsessies in Bird boden weer een indrukwekkende opeenvolging van talent. Iedereen was welkom op het podium, en niemand stelde teleur: er werd urenlang en quasi onophoudelijk uitstekend gespeeld. Echt straf hoe de ene na de andere persoon het podium van de bloedhete club beklom (vaak mensen waarvan je echt niet zou raden dat ze jazzmuzikant zijn), het moment pakte en de boel weer in gang duwde. Of hoe een drummer plots besliste dat een zangeres een wat trager ritme kon gebruiken, en iedereen een halve seconde later al volgde.
4. John & Alice
De Coltranes zijn al lang overleden, maar beide bezielers van de spirituele jazz spookten dit weekend voortdurend door Ahoy. Tijdgenoot Charles Tolliver dirigeerde een uitvoering van John’s Africa/Brass waarin de Britse saxofonist Binker Golding de hoofdrol op zich nam. Maar ook de dertigjarige Amerikaanse saxofoniste Lakecia Benjamin, die in 2020 een album opdroeg aan de Coltranes, blies John dit weekend nieuw leven in. Ze speelde zaterdag een eigen set op het festival en vuurde vrijdag de jamsessie in Bird aan. Ze dook ook verschillende keren op tijdens de concerten van anderen, onder meer tijdens de prachtige set van harpiste Brandee Younger, die met ‘Rama Rama’ en ‘Turiya & Ramakrishna’ toen al twee nummers van Alice gespeeld had.
5. Warm & koud
Het was buiten erg warm dit weekend en in sommige ruimtes in Ahoy – wij hadden er vooral in Hudson last van – was het traditiegetrouw nog warmer. In de nieuwe Amazonzaal daarentegen leek de airco overuren te draaien en was het naar het gevoel van velen te fris. We beseffen dat wie zeurt dat het in de ene zaal te warm was en in de andere te koud de indruk geeft dat het ook nooit goed is. Maar toch denken we dat er qua temperatuurbeheer nog wat verbeteringen mogelijk zijn in Ahoy.
Tegelijk was dat vermaledijde gebouw vermoedelijk het enige dat het festival zondag beschermde tegen de annulering die zowat alle buitenevenementen trof. We begrijpen dat North Sea Jazz hier zijn onderkomen kiest, maar we hopen toch echt dat de klimaatverandering er niet voor zal zorgen dat alle festivals in de toekomst hun toevlucht zoeken tot dit soort grote gebouwen, want dat zou erg jammer zijn.
6. Dans dan toch
Het publiek op North Sea Jazz 2023 bestaat voor een groot deel uit mensen die niet echt gewend lijken aan concerten waarbij je recht moet staan. Hoewel ze het in hun binnenste vast allemaal prachtig vonden, stonden veel festivalgangers daardoor maar wat te staan tijdens de nochtans rotaanstekelijke shows van pakweg Snarky Puppy. Des te opvallender was het dat sommige artiesten erin slaagden om een zittend publiek in het laatste deel van hun set te doen rechtveren. Zo ontpopte Kenny Garrett zich zaterdagavond tot een ware volksmenner, en ook bij Esperanza Spalding zondag werd er meegedanst met het toepasselijk getitelde ‘You Have to Dance’.
7. De Afrikaanse kaart
Dansen kon gelukkig ook bij het Orchestre Baobab, die op zaterdag de kroon zetten op een line-up met verrassend veel Afrikaanse en Afrikaans geïnspireerde artiesten.
8. Indische harmonieën
Ook het Indische subcontinent was redelijk goed vertegenwoordigd dit jaar. De Noorse saxofonist Jan Garbarek liet zich zaterdagnamiddag twee uur lang op sleeptouw nemen door de onnavolgbare tablas van Trilok Gurtu. Zondagavond mochten we dan weer de legendarische percussionist Zakir Hussain verwelkomen, die bijna vijftig jaar geleden met de Britse gitarist John McLaughlin de band Shakti oprichtte. Nu zijn ze weer samen op toernee, met onder meer ook violist Ganesh Rajagopala en zanger Shankar Mahadevan. Een prachtige heropleving van een inspirerende ontmoeting tussen oost en west, maar ook in het licht van de polarisatie in India zelf was dit harmonieuze multireligieuze ensemble een waar genoegen.
9. Een nieuwe standaard
Iemand zou eens moeten onderzoeken hoe het percentage vrouwen op de line-up van North Sea Jazz in de loop der jaren geëvolueerd is – alle timetables sinds 1976 staan hier nog online, wat wij uiterst lovenswaardig vinden – maar dat het er vroeger soms heel weinig waren, lijdt geen twijfel. Dit jaar stonden er een aantal projecten die zich muzikaal verzetten tegen dat stilaan schuivende status quo. Het aanstekelijke, volledig vrouwelijke sextet Artemis deed dat gewoon door er te staan, drumster Terri Lyne Carrington door een boek uit te geven met 101 stukken van vrouwelijke componisten, waarvan ze er vrijdag met een schare aan gasten een tiental uitvoerde. Tot slot was er natuurlijk Lizzo, de popheadliner van de slotdag van het festival.
10. Diverse smaken
Vanwege zijn voorliefde voor Afro-Amerikaanse muziek en aandacht voor muzikanten uit het zuiden – er was dit jaar ook een programma rond de jazz uit de voormalige Nederlandse kolonies – trekt North Sea Jazz een opmerkelijk divers publiek. Je raakt er aan de praat met mensen uit alle windstreken – sommige die al lang in Nederland wonen, anderen die speciaal zijn ingevlogen – en je realiseert je dan pas echt ten volle hoezeer bepaalde groepen ontbreken op veel andere festivals. Dat ligt dus duidelijk ook aan de artiesten op de line-up, en op dat vlak is North Sea Jazz een voorbeeld. In tegenstelling tot wat vaak mompelend wordt aangevoerd, leidt het streven naar een representatiever programma er duidelijk niet toe dat de lat omlaag gaat. Integendeel: het zorgde dit weekend voor enkele van de allerbeste momenten.
Nog meer nagenieten van North Sea Jazz? Dat kan met deze lijst van de 50 beste albums van artiesten op de line-up.
North Sea Jazz 2023
