Eeuwenoude tradities en splinternieuwe experimenten vinden elkaar in de smeltkroes genaamd Le Guess Who?. Als bezoeker kom je oren – en uren – tekort.
In de vooravond van vrijdag bleken de gastcuratoren van Le Guess Who? 2024 allemaal zin te hebben in een streepje jazz. In Pandora had Hannah Elsisi om 17:00 de Zuid-Afrikaanse drummer Asher Gamedze uitgenodigd om festivalgangers met een hangover van de werkweek wakker te meppen. Hij deed dat in het gezelschap van vier heren die hij in de Egyptische hoofdstad Caïro had leren kennen. Deze week waren ze voor het eerst in Europa te zien. Soms kringelde het Midden-Oosten onze oren binnen, maar er was ook knagende electronica en een saxofonist die onheilspellend zong over een zeebries die gaandeweg aantrok tot een razende storm.
In Hertz hadden de heren van Darkside trompettist Wadada Leo Smith neergezet, op z’n 82ste een levende legende. Hij is het soort muzikant dat graag en veel samenwerkt met talloze anderen, maar die net zo graag alleen op een stoel zit en een uur lang je aandacht vasthoudt met enkel dat ene instrument. Vandaag schakelde hij echter ook zowat naadloos over op een naburige piano, soms met zijn trompet in de ene hand en zijn hand helemaal links op het klavier waar de donkerste noten zich schuilhouden. Aanvankelijk leek hij een beetje ontstemd over het heen- en weergeloop dat er natuurlijk ook bijhoort op een festival. Maar aan het einde nam hij dankbaar het applaus in ontvangst, en nadien nam hij ruim de tijd voor een praatje.
In Cloud 9 waren inmiddels de Messthetics opgestegen, de band van gitarist Anthony Pirog en de voormalige ritmesectie van de experimentele rockband Fugazi aangevuld met saxofonist James Brandon Lewis. Ze dankten curator Bo Ningen voor de uitnodiging, vroegen de lichtman om alstublieft het flitsen te laten en doken dan halsoverkop de afgrond in. Pirog en Brandon Lewis gingen bij momenten stevig te keer, maar toch was dit redelijk vlot verteerbaar: de trefzekere baslijnen en drumritmes verankerden zelfs de meest uitzinnige uithalen in een dansbare groove.
Het hoogtepunt van de Le Guess Who? vrijdag voltrok zich echter in de Stadsschouwburg van Utrecht, waar twee bescheiden, grijsharige heren in hurkzit geconcentreerd hun eeuwenoude instrumenten liefkoosden. Kayhan Kalhor werd geboren in Iran and speelt Perzische en Koerdische folk op een kamancheh of puntviool. Erdal Erzincan uit Turkije speelt bağlama, een luit met een lange hals. Geen idee hoe ze het deden, maar de twee speelden meer dan een uur lang onafgebroken muziek, zonder partituren, zonder setlist en zonder een woord te wisselen. Het klonk alsof we een lange composite hoorden waarin weidse landschappen voorbijtrokken en de lange geschiedenis van hun getergde regio nog nazinderde. Adembenemend.
In TivoliVredenburg was het drukbevolkte concert van curator Darkside inmiddels achter de rug en stond de gevierde producer Actress met typerende ernst zijn apparaten te monsteren. Hij zag er met zijn muts, dikke jas en rugzak uit alsof hij nog aan het soundchecken was. De set was inmiddels echter gewoon begonnen en dus doofden na enkele minuten eindelijk de lichten. Hij voelt zich dan misschien niet al te comfortabel op een podium, maar dit is muziek die je live moet horen, op een groot soundsystem dat in staat is om zijn diepe, diepe bastonen in volle glorie te weer te geven. Zijn beats klonken alsof ze gemaakt zijn met de machines die windmolenpalen de zeebodem in slaan – en alle andere samples alsof zijn setup daarbij onherstelbare waterschade opliep. Misschien geen makkelijke set, maar wel meeslepend.
Curator Crystallmess mocht in club Basis haar eigen avond openen. Daar stond niet geheel onverwacht nog een ontmoedigend lange rij te wachten toen haar set al begonnen was. Enigszins verbazend bleek de club nog meer dan halfleeg toen we uiteindelijk binnen waren – dat had toch iets vlotter gekund. Crystallmess houdt duidelijk van dense klanken – drukke ritmes, deinende echo’s, overstuurde synths, enerverende vocalen. Die domineerden haar eigen set en ze zijn ook kenmerkend voor de muziek van Chicago footwork-pionieer RP Boo die het van haar overnam.
Hij amuseerde zich kostelijk en gooide ook heel wat remixes van bekende floorfillers als ‘Funkytown’ van Lipps Inc. en ‘Walk on by’ van Isaac Hayes in de mix, zij het helaas nogal slordig. Hoogtepunt was zijn eigen ‘02-52-03‘, met samples van Akira Ifukube’s thema voor de monsterfilm Gojira Tai Mosura. Nadien was ook nog de Angolese Belg Nazar aan de beurt, die geheel in de stijl van de avond de ene na de andere track opdiepte waarin alle alarmlichtjes op rood leken te staan. Samples verdrongen elkaar voor toegang tot onze geteisterde gehoorgangen. Zo’n dansavond die niet stilaan toegankelijker wordt, maar gaandeweg totaal escaleert – best origineel.
Le Guess Who? 2025
