Aphex Twin is in meerdere opzichten de interessantste van de drie headliners van Best Kept Secret 2023. Richard David James staat bekend om zijn snoeiharde livesets en absurde, soms zelfs choquerende visuals. Maar in plaats van zijn publiek weg te jagen met moeilijke muziek, verrast de Ier ons op de BKS-zondag met een gevarieerde en toegankelijke set met een genadeloos einde.
Als je ooit in een museum bent geweest, dan weet je dat kunst voor interpretatie vatbaar is. Als je in het Gugenheim naar een ‘actionpainting’ van Jackson Pollock kijkt, zie je dan opgedroogde klodders verf die op een stuk canvas zijn gesmeten, óf zie je een gelaagd en coherent geheel met een diepere betekenis? Dat de meningen over Aphex Twin’s muziek net zo uiteenlopen, moge duidelijk zijn. De één vind het een briljant, de ander prikt nog liever zijn trommelvliezen door met een passer. You love it or you hate it.
Dat er vandaag veel mensen uit die eerste groep naar Hilvarenbeek zijn gekomen, blijkt onder andere uit het grote aantal fans dat merch draagt met daarop het herkenbare, amorfe beeldmerkje. Het is te hopen dat de shirts niet te zeer door de motten zijn aangevreten terwijl ze jarenlang roerloos in de kledingkast hebben gelegen, want veel redenen om ze nog eens van de plank te halen, gaf Aphex Twin ons de afgelopen jaren niet. Het laatste optreden in Nederland dateert alweer van 2011 en sinds 2015 is er geen nieuw materiaal meer verschenen.
I finally saw Aphex Twin live last night and I'm still trying to comprehend what I witnessed.
— Andy Touch (@andytouch) June 10, 2023
1.5 hours solid of electronic mixing; no pauses & no own material. The last 30 minutes was so intense I saw people 'nope' out of the crowd whilst covering their ears. 10/10! pic.twitter.com/98G2A3sVZT
Die radiostilte heeft wellicht wel bijgedragen aan het mysterie dat er rond deze boeking op Best Kept Secret 2023 hangt. Een nieuwe generatie festivalbezoekers maakt voor het eerst kennis met het fenomeen Aphex Twin of kent alleen de verhalen over ondraaglijke teringherrie die op social media de ronde doen en perverse visuals met poepseks die hij veertien jaar geleden meebracht naar Nederland. Het zorgt voor wat unheimliche spanning, alsof je gaat bungeejumpen met hoogtevrees. Het gaat vast goed, maar het kriebelt toch een beetje in je buik.
Het blijkt… leuk?!
Tegen 22 uur, als de avond valt en de set op het punt van beginnen staat, heeft zich een ietwat ongemakkelijke menigte verzameld bij de ONE. Het lijkt alsof het merendeel van de toeschouwers in het eerste kwartier vooral op zoek is naar de bevestiging dat het inderdaad niet om aan te horen is. Dat het blijft bij een goed verhaal om de ijzige maandagmiddaggesprekken in de kantoorkantine wat op te leuken. En dat een plekje achterin een goed vertrekpunt is voor een zoektocht naar wat meer lichtvoetige dansmuziek. Maar opvallend genoeg gebeurt het tegenovergestelde: het strand raakt steeds voller naar mate de show vordert. En verrek, het blijkt nog leuk ook!
Van ambient tot hardcore en van drum ’n bass tot techno: James flirt in de eerste dertig minuten van zijn set met misschien wel net zoveel elektronische genres, die hij naadloos aan elkaar rijgt. Soms laat hij even wat van zijn tanden zien. Tot twee keer toe dreigt de Ier de trein volledig te laten ontsporen, maar nét voordat het echt te heftig wordt en de locomotief het ravijn in stort, laat hij de teugels weer vieren en blijft hij toch braaf op de rails. Zo blijft hij zijn publiek continu uitdagen en blijft de set spannend van de eerste tot de laatste minuut.
Totale Apocalyps
Dan barst de eindbom. Het laatste kwartier is gruwelijk. Alsof je een bolderkar vol keukengerei met 120 kilometer per uur over een grindpad trekt, terwijl een bezeten heks haar spitse nagels over een eindeloos krijtbord haalt. Alsof je je oude Windows 98-computer van een flatgebouw gooit, terwijl deze nog via een ADSL-inbelverbinding het wereldwijde web probeert te bereiken. En dat geluid dan op een gigantische speakerinstallatie afspeelt. De breakcore die James in dit laatste blok op het publiek afvuurt, is een absolute overprikkeling van al onze zintuigen.
En dan ineens is er stilte. Bij het optrekken van de rook die de eindbom achterliet, daalt het ruimteschip van Aphex Twin weer neer op aarde en klinkt er een welverdiende ovatie. Het was absurd, maar vet. Of nee, eigenlijk absurd vet.
Het lijkt alsof Aphex Twin hier op Best Kept Secret een handreiking wilde doen, alsof hij graag begrepen wil worden. Alsof hij vanavond, zonder iets te zeggen, de uitleg gaf bij zijn eigen actionpainting. En dan kijk je toch ineens met hele andere ogen naar datzelfde bekliederde canvas.
Best Kept Secret 2023
