De show van Bruce Springsteen op TW Classic voelde alsof het wel eens de laatste kon zijn, tenminste op Belgische bodem. Gelukkig was hij volstrekt onvergetelijk.
Een jaar of vijf geleden – Bruce Springsteen had toen net een reeks Broadwayshows afgewerkt – zag het er niet goed uit voor de Europese fans. De leden van de E Street Band stonden te popelen om op tour te vertrekken, maar het zou van Bruce afhangen, en het gonsde van de geruchten dat de man twijfelde of hij dat nog zag zitten.
‘Het zal misschien niet voor de komende twee jaar zijn,’ zei gitarist en rechterhand Stevie Van Zandt op Twitter. Toen kwam de pandemie, en sindsdien werden er verschillende tours geannuleerd nog voor ze officieel aangekondigd waren.
In de documentaire over de making-of van zijn recente album Letter to You maakte Springsteen een sombere indruk. De bandleden leken op hun hoede telkens The Boss de kamer binnenwandelde. De reden daarvoor bleef onuitgesproken, maar: er scheelde duidelijk wat. Zouden we de man ooit nog terug op een podium zien staan?
Veni
Eén ding was gisteren onmiddellijk duidelijk toen de band in Werchter uit de coulissen kwam: de in de documentaire opvallend schaarse camaraderie is helemaal terug van weggeweest. Microfoons werden gedeeld, schouders en armen vastgepakt, brede grijnzen uitgewisseld – de sfeer van de grote dagen. ‘Now young faces grow sad and old, and hearts of fire grow cold, we swore blood brothers against the wind,” zong Bruce in de opener ‘No Surrender’, en “now I’m ready to grow young again.”
De goede voornemens voor vanavond waren daarmee duidelijk, maar in vergelijking met zijn vorige passage hier in Werchter in 2016 zag de altijd blakende zanger er vandaag ongewoon breekbaar uit. Hij hinkte een beetje, zijn stem klonk in het begin behoorlijk schor (al deed ze dat vroeger ook al soms) en het karakteristieke zelfvertrouwen op zijn gebeeldhouwde gezicht leek een beetje verbeten. ‘I’m alive and I’m out here on my own,’ zong hij in ‘Ghosts’, ‘I’m alive and I’m comin’ home.’
Bruce heeft altijd al alles gegeven op het podium, maar vanavond scheen het hem voor het eerst ook moeite te kosten. ‘Sometimes I feel so weak I just want to explode,’ zong hij in ‘Promised Land’, ‘take a knife and cut this pain from my heart.’ En weg was hij, de front stage in, voor een volgende song, ‘When I’m out in the street’. ‘In the crowd I feel at home,’ klonkt het terwijl zijn handen die van de uitgelaten fans vonden.
Na een ingetogen ‘Candy’s Room’ volgde een soort soul revue waarin de talrijke blazers een prominente rol kregen en de vibe bij momenten ronduit jazzy was, met onder meer de Commodores-cover ‘Nightshift’ en ‘Kitty’s Back’ en ‘The E Street Shuffle’ van de vroege plaat The Wild, the Innocent and the E Street Shuffle. Op die plaat klinkt Bruce een beetje als Van Morrison, maar met de extra barstjes in zijn stem deed hij vanavond bij momenten eerder aan Joe Cocker of Tom Waits denken.
‘Is there anybody alive with the light and spirit of rock and roll out there tonight?‘, riep Bruce aan het einde van dit feestelijke intermezzo, om voor ‘Mary’s Place’ opnieuw de voorste rijen op te zoeken. ‘Familiar faces around me, laughter fills the air. Your loving grace surrounds me, everybody’s here,’ zong hij. Misschien zou dit niet de beste show worden die we ooit zagen, maar toch op z’n minst een prachtig afscheid, dachten we.
Vidi
Maar ach, wat hadden we hem schromelijk onderschat. Want na de enigszins krampachtige eerste helft liet Bruce alle pose achterwege, omarmde hij zijn kwetsbaarheid en legde hij zijn hart en ziel op tafel. Eerst was er ‘My Hometown,’ en dan plots – dit kan toch niet? – de melancholische mondharmonica-intro van ‘The River’, een song die hij dit jaar nog maar voor de tweede keer speelde.
Hij omschrijft dat mijmerende nummer in zijn autobiografie Born to Run als een eerbetoon aan zijn zus Virginia en haar echtgenoot, die al heel jong een kind kregen. Dat maakte een abrupt einde aan hun zorgeloze jeugd en betekende het begin van een heel ander leven waarin ze keihard moesten knokken om de eindjes aan elkaar te knopen. De tederheid en inleving waarmee hij dat verhaal vertelt is Bruce ten voeten uit, en hij prevelde het gisteren alsof de hele historie hem nog steeds hartzeer deed.
Toen vertelde hij ook over zichzelf, over zijn vriend George die gestorven was en hoe hij zich gerealiseerd had dat hij nu het laatste overlevende lid was van zijn allereerste bandje – de directe aanleiding voor de nostalgische plaat Letter to You, en deels ook de somberheid van de afgelopen jaren. ‘Flock of angels lift me somehow, somewhere high and hard and loud, somewhere deep into the heart of the crowd, I’m the last man standing now,’ zong hij helemaal alleen, en voorwaar, zijn gebeden werden verhoord.
Vici
In de loop van de onwaarschijnlijke rij wereldhits die volgden – ‘Backstreets’, ‘She’s the One’, ‘Badlands’, ‘Thunder Road’, ‘Born in the U.S.A.’, ‘Born to Run’, ‘Dancing in the Dark’ – leek de zanger te herleven, leek de aarzeling overwonnen en heerste hij als vanouds over zijn band en over de weide. Zo’n set hadden we nog nooit gezien van Bruce – vroeger gooide hij elke avond de setlist om en maakte hij volop ruimte voor minder bekende songs die fans op een stukje papier de lucht inhielden, en die de band klaarblijkelijk allemaal nog kende. Dat zat er anno 2023 duidelijk niet meer in, wat het gevoel versterkte dat dit wel eens de laatste keer zou kunnen zijn.
Voor het eerst lag de setlist quasi volledig vast en waren de speciale momenten die vroeger vaak spontaan ontstonden grotendeels gepland. Dat bleek uit het feit dat de cameracrew en beeldregie altijd precies wisten waarop ze wanneer moesten inzoomen. Maar dat deden ze werkelijk uitstekend, en dus moest wie aandachtig was ook achteraan de weide nauwelijks wat missen van wat anders vaak verborgen blijft.
Het werd een onwaarschijnlijke triomftocht, met tijdens het hele laatste deel vol licht op het publiek, dat zong en danste, tranen in de ogen, terwijl hun held, hun lieveling, hun steun en toeverlaat er nog eens alles uitperste zoals alleen hij dat kan, ondersteund door de beste band die een onstuimige artiest zich wensen kan. Na afloop van ‘Tenth Avenue Freeze-Out’ nam Bruce van alle bandleden persoonlijk afscheid terwijl ze één voor één van het podium wandelden. Zelf keerde hij nog één keer terug, voor het onbeschaamd sentimentele ‘I’ll See You in My Dreams’.
‘I’ll see you in my dreams, when all our summers have come to an end. I’ll see you in my dreams, we’ll meet and live and laugh again. I’ll see you in my dreams, yeah, up around the river bend, for death is not the end‘, zong hij, en we geloofden hem graag. Maar toen was het echt afgelopen: ‘Thank you for a beautiful night. The E Street Band loves you. God bless.‘ Lord almighty, wat een onvergetelijke show. Merci Bruce.
